Τι πρέπει να μάθει η Ευρώπη από την καταστροφή του ποταμού Όντερ
Η περσινή καταστροφή του ποταμού Όντερ θα οδηγήσει τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής της ΕΕ στην καλύτερη αναγνώριση των κινδύνων για το νερό στην οδηγία για τις βιομηχανικές εκπομπές. Μια ανάλυση της ΕΕ συνιστά βασικές βελτιώσεις όσον αφορά την παρακολούθηση της ποιότητας των υδάτων και τη διαφάνεια των δεδομένων που θα περιόριζαν τις ζημίες αυτού του ατυχήματος.
Μια από τις χειρότερες καταστροφές στην ιστορία των ευρωπαϊκών ποταμών συνέβη τον περασμένο Αύγουστο. Στον ποταμό Όντερ, που υψώνεται στην Τσεχική Δημοκρατία, διασχίζει τη δυτική Πολωνία και αποτελεί μεγάλο μέρος των συνόρων μεταξύ Πολωνίας και Γερμανίας, θανατώθηκαν 360 τόνοι ψαριών και οι σοβαρές οικολογικές επιπτώσεις επεκτάθηκαν κατά μήκος 500 χιλιομέτρων. Αυτές οι ζημιές οφείλονται κυρίως σε μια άνθηση φυκιών που απελευθερώνει τοξίνες που σκότωσαν ψάρια και άλλα είδη.
Ωστόσο, είναι πλέον σαφές ότι αυτή η περιβαλλοντική καταστροφή είχε ανθρωπογενείς παράγοντες. Μια τέτοια τεράστια αύξηση της αλατότητας σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα των δύο ημερών δεν είναι δυνατή υπό κανονικές συνθήκες, όπως επισημαίνει EU analysis από τη ΓΔ ENV, το ΚΚΕρ και τον ΕΟΧ. Αυτό είναι χαρακτηριστικό μιας απόρριψης από βιομηχανική ή δημοτική πηγή ανάντη. Από την άποψη αυτή, το Ευρωπαϊκό Μητρώο Έκλυσης και Μεταφοράς Ρύπων (E-PRTR) αποκαλύπτει 34 εγκαταστάσεις με απορρίψεις χλωρίου στη σχετική λεκάνη απορροής του Όντερ για τα έτη 2018-2020.
Η πρόσφατη καταστροφή του Όντερ θα παροτρύνει τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής της ΕΕ να αντιμετωπίσουν καλύτερα την ποιότητα του νερού και τις εκπομπές από βιομηχανικές εγκαταστάσεις. ο Οδηγία Βιομηχανικών Εκπομπών είναι το κύριο μέσο της ΕΕ για το σκοπό αυτό και μια ευκαιρία που δίνεται μια φορά σε μια γενιά βελτίωση της αξιολόγησης των κινδύνων που σχετίζονται με το νερό. Είναι τότε ένα ύψιστο όπλο ενάντια στην επανεμφάνιση τέτοιων καταστροφών. Οι ολοένα και πιο έντονες και συχνές περιόδους ξηρασίας λόγω της κλιματικής αλλαγής θα οδηγήσουν σε όλο και πιο παρατεταμένες περιόδους χαμηλής ροής νερού που ενισχύουν τους κινδύνους παρόμοιων ατυχημάτων για τα ποτάμια της ΕΕ. Η αντιμετώπιση της αλατότητας των ποταμών λόγω των βιομηχανικών λυμάτων είναι ακόμη πιο απαραίτητη για τη μείωση των κινδύνων, καθώς σχεδόν Το 60% των ποταμών της ΕΕ δεν είναι σε καλή οικολογική κατάστασηως το Όντερ όπου ήταν ακριβώς αυτό που οδήγησε στην άνθιση των φυκιών.
Ενώ υπάρχει ανάγκη για ένα καλύτερη ρύθμιση των βιομηχανικών εκπομπών στο νερό, η Ευρώπη θα αντλήσει και άλλα μαθήματα από την καταστροφή του Όντερ. Ειδικότερα, η έλλειψη εφαρμογής προηγμένων λύσεων παρακολούθησης παρουσιάζεται από την ανάλυση της ΕΕ ως κύρια αιτία της έκτασης των ζημιών. Μια καλύτερη παρακολούθηση της εξέλιξης του γεγονότος μέσω ακριβών λεπτομερειών σχετικά με τα σημεία εκπομπής θα είχε καταστεί δυνατή χάρη στις αυστηρές απαιτήσεις παρακολούθησης για κάθε βιομηχανική εγκατάσταση. Για την έγκαιρη ανταπόκριση σε τέτοια γεγονότα, το IED θα πρέπει επίσης προώθηση της εφαρμογής συνεχών και ακριβών συστημάτων ψηφιακής παρακολούθησης της ποιότητας του νερού. Από αυτή την άποψη, είναι μία από τις βασικές συστάσεις της έκθεσης της ΕΕ και υπάρχουν ήδη σχετικές λύσεις χάρη στα χρηματοδοτούμενα από την ΕΕ έργα ΕΤΑ.
Η δεύτερη κύρια σύσταση από εμπειρογνώμονες από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τον ΕΟΧ είναι να βελτίωση της επικοινωνίας, κυρίως μεταξύ των αρμόδιων εθνικών αρχών καθώς και με το κοινό. Αυτή η έλλειψη κοινής χρήσης δεδομένων εμπόδισε τις προσπάθειες περιορισμού της καταστροφής. Για παράδειγμα, η αποτελεσματική διαφάνεια των δεδομένων θα ήταν ζωτικής σημασίας για την προετοιμασία των αρχών κατάντη για τις επερχόμενες επιπτώσεις, καθώς οι μελέτες έδειξαν ότι το νερό χρειάζεται μόνο 12 ημέρες για να ταξιδέψει στον ποταμό του Όντερ. Ως εκ τούτου, οι υποχρεωτικές κοινοποιήσεις μεταξύ των αρμόδιων αρχών, η διασυνοριακή συνεργασία και τα δεδομένα ελεύθερης πρόσβασης για το κοινό θα λαμβάνονται υπόψη στο πλαίσιο του IED. Η έκθεση της ΕΕ συνιστά επίσης να γίνονται προσβάσιμες στο κοινό απογραφές όλων των βιομηχανικών απορρίψεων και εκπομπών, γεγονός που μπορεί να βελτιώσει ιδιαίτερα την επαλήθευση των υφιστάμενων αδειών για την απόρριψη λυμάτων σε ποτάμια.
Στο πλαίσιο της αναδιατύπωσης του IED, η αφαίρεση της προσέγγισης «business-as-usual» είναι ο μόνος τρόπος για να αποφευχθούν περαιτέρω καταστροφές σε όλους τους ποταμούς της ΕΕ που μοιράζονται τους ίδιους κινδύνους με το Oder. Η προώθηση λύσεων παρακολούθησης και διαφάνειας δεδομένων που σχετίζονται με το νερό στο IED είναι επίσης βασικός μοχλός για ανταγωνιστικότητα των βιομηχανιών την επόμενη δεκαετία.
